De verrassende kracht van rust

Tekst: Mariëtte Woudenberg, Foto: Lolke Bergsma

A. J. Swoboda, kortweg AJ, was eind twintig toen hij bijna burn-out raakte. Hij was een pionierende predikant in Portland, Oregon en werkte non-stop in zijn gemeente. Voelde zich voor iedereen en alles verantwoordelijk. Maar na het lezen van een boek van Eugene Peterson* (bekend van the Message) veranderde de Amerikaan zijn leven. Hij ontdekte de verrassende kracht van rust en schreef de bestseller Subversive Sabbath. Swoboda was in juli 2024 de hoofdspreker van de New Wine Zomerconferentie in Liempde.

AJ (43) merkte na vijf jaar pionieren als jonge predikant in Portland op dat niet alleen hij doodmoe was van het 24/7 bezig zijn, maar ook zijn kerk. ‘En wat doe je dan als voorganger’ legt hij uit, ‘dan preek je erover. Ik nodigde mijn gemeente uit om na te denken over wat de Bijbel zegt over de sabbat of rustdag. Ik had al over veel dingen gepreekt die boze reacties uitlokten. Van het gebruik van marihuana tot vrije seks. Toch verlieten nog nooit zoveel mensen de kerk als tijdens die vier weken dat ik het had over rust. Ik stapte blijkbaar op de meest dierbare afgoden van mensen: productiviteit en prestaties.’

‘Amerikanen’, benadrukt Swoboda, ‘zijn misschien wel de meeste gedreven mensen ter wereld. Veel gemeenten in mijn land zijn ‘negen-geboden-en-een-sterk-advies-kerken’ geworden. Ik ontdekte tot mijn verbijstering dat het vierde gebod over de rustdag het enige gebod is dat je in Amerika mag overtreden. We stimuleren het zelfs. Hoe meer je werkt, hoe groter de kans op loonsverhoging. Het is zo tekenend dat het vierde gebod als enige begint met het woordje remember, herdenk. Alsof God al wist dat we er moeite mee zouden krijgen.’

Net zo verknipt
Hoewel Amerika in bepaalde opzichten anders is dan Europa, stelt AJ dat er op het punt van rust nemen toch veel overeenkomsten zijn: ‘jullie zijn net zo verknipt als wij’, lacht hij, ‘alleen op jullie eigen manier. Ook jullie hebben kritiekloos het ritme overgenomen van de industriële wereld. Alleen al door bijvoorbeeld voortdurend een telefoon in je achterzak te hebben. Jullie worden net als wij overspoeld met nieuws en berichten, die je nauwelijks kunt verwerken. Wat je verder ziet: steeds meer mensen – ook in Europa – geloven niet meer in een hiernamaals en zien dit leven op aarde als hun hemel. Ze willen er alles uitpersen. Leven eigenlijk vele levens in dat ene leven. Die levenswijze is uiterst ongezond.’

Swoboda’s conclusie: door ook als christenen mee te doen aan onze 24/7 maatschappij plegen we massaal roofbouw op onze ziel en geest. ‘We volgen echt een verkeerd evangelie als we denken dat we altijd bezig moeten zijn en God dan pas van ons houdt. Het is juist andersom: we mogen eerst rusten bij God en van daaruit de wereld ingaan. Rust is Zijn geschenk aan ons. Hij bouwde de behoefte eraan in ons DNA in. En nee, het is niet alleen iets voor het Joodse volk. Lees Mattheüs 24. Daar zegt Jezus: “als ik terugkom, bid dan dat het niet in de winter gebeurt, en bid dat het niet op de sabbat gebeurt”. Jezus gaat ervan uit dat bij Zijn wederkomst de mensen nog steeds de sabbatdag zullen eren.’

Verrassende kracht van rust
Door zelf bewust rust te zoeken, ontdekte AJ de verrassende kracht ervan. Het redde zijn gezondheid, zijn huwelijk en zijn relatie met God. ‘Ik leerde “nee” te zeggen tegen mensen. Voor een people pleaser – “a quivering mass of availability” – best een ding. Ik moest hard werken om mijn agenda te leeg te houden. Geen afspraken, geen telefoon. Maar het leverde zoveel op. Ik merkte dat het effect van het houden van een vaste rustdag zelfs doorsijpelde naar de rest van de week. Want je houdt niet een dag rust, om vervolgens de rest van de week in Egypte te leven. Het wordt vanzelf een holistische manier van leven. Ook op gewone werkdagen ga je momenten van rust zoeken.’

Saaie mag-niks-dag
Wat Swoboda betreurt, is dat veel christenen nog het beeld hebben van de sabbat als een niks-mag-dag. Volgens hem maken we er dan net als de Farizeeërs allerlei niet-bijbelse wetjes bij. ‘Het woord sabbat betekent niet anders dan stoppen, het werk neerleggen. De rustdag is een tijd om te spelen, feesten, rusten en bij God te zijn. De sabbat heiligen, kan juist zo majestueus zijn. Wij, mijn vrouw Quinn, zoon Elliott en ik, beginnen bewust een avond tevoren al met een grote maaltijd, een feestmaal voor de Heer. Als we dat doen, lijkt het alsof we een beetje deelhebben aan het feestmaal dat de Heer in de hemel zal aanrichten. Alsof de deur naar de hemel een stukje opengaat. Nee, er staat nergens in de canon dat de sabbat saai hoeft te zijn. Integendeel, ten diepste heeft de Heer het bedoeld als een dag vol vreugde.’

Vijf tips van Swoboda voor het houden van een rustdag:

  1. Doe het niet in je eentje. Want juist het samenzijn met anderen is heel belangrijk.
  2. Een rustdag hoeft niet per se de zondag te zijn. Anders zouden predikanten nooit een sabbat kunnen nemen.
  3. Zet je telefoon uit.
  4. Zoek iets in de dag dat je vreugde brengt en waarnaar je uitkijken.
  5. Neem tijd om te vertoeven in de aanwezigheid van God, stil te zijn voor de Heer. Praat met Hem. Hij verlangt ernaar om van je te horen en met je te spreken.

A.J. Swoboda is tegenwoordig assistent-professor Bijbel, theologie en mondiaal christendom aan de Bushnell University in Eugene, Oregon. Hij leidt ook een doctoraal ministry-programma over de Heilige Geest en leiderschap op het Fuller Theological Seminary in Passadena, Californië. Daarnaast is hij auteur van diverse boeken.

*Living the Resurrection: The Risen Christ in Everyday Life – Eugene Peterson (Colorado Springs 2006)