Getrouwd, (klein)kinderen. Vaak is dat nog wel het ideaalplaatje in de kerk. Maar volgens Kaj (43) en Rianne (47) ten Voorde klopt dat beeld allang niet meer met het alledaagse leven. Een steeds groter aantal mensen is single, gescheiden en/of net als Kaj en Rianne kinderloos. Daarom pleiten ze ervoor met andere ogen naar de gemeente te kijken. “Zie de gemeente veel meer als één grote familie, waarin iedereen een plekje heeft en iets toevoegt.” 

Kaj is voorganger in Vitamine G, een missionaire protestantse gemeente in Hilversum.  Rianne werkt op de Theologische Universiteit Utrecht en is bezig met een promotie-onderzoek in de theologie/zendingswetenschappen (missiologie). Afgelopen zomer gaven ze op de New Wine Zomerconferentie het seminar ‘Kinderloos, en dan?’. Tijdens die bijeenkomst vertelden ze ook hun eigen verhaal aan bezoekers. “Dat voelde best kwetsbaar”, erkent Rianne. “Hoewel voor ons het wel of niet krijgen van kinderen alweer tien jaar geen vraag meer is.” 

Miskramen 
Kaj en Rianne ten Voorde trouwden in augustus 2007 en kregen in de jaren daarna diverse miskramen. De oorzaak werd nooit achterhaald. “Juist dat vond ik lastig”, zegt Rianne, “Ik werd onzeker over mijn eigen lichaam. Ik dacht: alles wat in mij tot leven komt, gaat dood. Ga ik dan zelf ook dood? Misschien heb ik wel een ernstige ziekte? Wat is er mis met mij? Daar had ik het destijds psychisch en geestelijk erg moeilijk mee. Niet eens het meest met mijn kinderloosheid. Ik wist al heel jong dat ik ook zonder kinderen een vruchtbaar leven kon hebben. Mijn levensdoel was om zinvol te zijn als mens. Wat ik pijnlijker vond: ik zag hoe leuk Kaj met kinderen omging en vond het verdrietig voor hem dat hij geen vader zou worden. Ik had ook het idee dat hij het enorm miste om zelf geen kinderen te hebben. Later bleek dat ik dat teveel voor hem invulde. Dat heeft Kaj meermaals moeten benadrukken; we hebben daar veel over gepraat.” 

‘Ik zag hoe leuk Kaj met kinderen omging en vond het verdrietig voor hem dat hij geen vader zou worden’

Ongewisse toekomst 
Bij Kaj kwam de grootste moeite met hun kinderloosheid pas later, rond 2015. “Dat was in een periode dat ik me sowieso kwetsbaarder voelde. Net als Rianne wist ik dat ik zonder kinderen ook van betekenis kon zijn. Maar wat mij wel angstig maakte, was het ongewisse van de toekomst. Mijn ouders hebben op hun oude dag kinderen en kleinkinderen. Ik zag hoe leuk en fijn dat kan zijn. Hoe zou dat bij ons gaan? Ik worstelde hierin ook met mijn geloof. Ik wist in mijn hoofd wel dat ik niet uit Zijn hand zou vallen, maar mijn angst zei wat anders. Ik kampte in die periode met depressieve gevoelens en moest echt mijn vertrouwen in God herwinnen.”  

Knipogen van God 
Kaj en Rianne hadden door de jaren heen dus hun eigen worstelingen als gevolg van hun kinderloosheid. Wat hen hielp in de verwerking is heel bewust hun hart open te zetten voor wat God in hun leven kon doen. Oog te hebben, voor wat zij noemen, ‘de knipogen van God’. Rianne vertelt: “Als je kunt, bid dan tot de Heilige Geest dat Hij je hierin dingen geeft. We voelden en voelen ons nog steeds heel erg gezien door God. Ik noem mezelf nu weleens met een lach de gezegendste onder alle vrouwen, door hoe ik heb ervaren dat God mij tegemoet is gekomen. Ik vond het bijvoorbeeld vroeger als puber super leuk om schoolspullen uit te zoeken. En dacht, dat ga ik dan dus nooit met een kind meemaken. Maar een dochter van een vriendin is daar ook gek op en vroeg of ik met haar mee wilde gaan om een agenda en schriften te kopen. Ze dacht: als ik met Rianne ga, wordt het een feestje. Dat vind ik zo’n geschenk. Zeker nu er nog twee andere tieners met mij op pad gaan en we kaftfeestjes bij ons thuis houden.” 

Willen jullie voogd worden? 
Kaj: “Ook bijzonder en wat wij tot nu toe alleen wisten: voor elke miskraam die we kregen, zijn we door vrienden en familie gevraagd voogd te worden van hun kinderen als hen iets overkomt. De weegschaal sloeg zelfs tijdens de New Wine Zomerconferentie 2024 door naar de pluskant. Vrienden uit Engeland belden ons toen op, de avond voor het seminar dat we gingen geven, of we ook voor hun zoontje wilden zorgen als er iets met hen zou gebeuren.” Rianne: “Ik denk tegenwoordig weleens: als we zelf kinderen hadden gehad, hadden we misschien nooit zo’n goed contact opgebouwd met kinderen van familie, vrienden en kinderen uit onze gemeente. We kunnen nu zoveel voor hen betekenen en zij voor ons. Dat neemt niemand ons meer af.” 

Pijnlijke ogenblikken 
Het echtpaar heeft er inmiddels vrede mee dat ze geen ouders zijn geworden, maar voelen ze zich er ook nooit meer verdrietig over? “Nee”, zeggen ze allebei eerlijk. “Zo vaak is alles wat er wordt gezegd of georganiseerd standaard ingesteld op gezinnen. Dat is soms wel pijnlijk. Mooi voorbeeld: kinderen van vrienden nodigden ons uit om naar hun muziekuitvoering te komen luisteren. We kwamen daar iemand tegen die stomverbaasd was ons daar te zien: ‘Wat doen jullie nou hier?’, klonk het. Alsof het raar was dat wij er waren, want we zijn toch geen vader of moeder, opa of oma? Diegene meende het waarschijnlijk niet zoals het op ons overkwam, maar het kwam wel binnen. Waarom zou het raar zijn voor ons om zoiets bij te wonen?” 

Ieder heeft een eigen verhaal 
Kaj en Rianne hebben hun eigen verhaal en wat ze willen benadrukken: voor iedereen is dat verhaal weer anders. Dat bleek ook tijdens het seminar op de conferentie. Zij hebben daarom belangrijke tips voor kerken, waar het gaat om kinderloosheid. Kaj: “Ga het gesprek aan, stel open vragen en durf ruimte te geven aan ongemak, pijn, verdriet of wat er ook speelt.” Rianne vult aan: “Vraag waar de ander misschien moeite mee heeft.  En ga niet bij voorbaat van iets uit. Wat voor ons geldt, hoeft niet voor de ander op te gaan. Ik word er bijvoorbeeld kriebelig van als iemand stelt: ‘Jullie vinden kraambezoeken zeker moeilijk?’  Voor ons is dat helemaal niet zo! Die geboortes voegen juist veel vreugde toe aan ons leven.” 

Eén grote familie 
De omgang in gemeentes met kinderloosheid ligt vaak wat lastig. “De focus ligt meestal op het kerngezin. Daar gaat alle aandacht naar uit. Dat is nog steeds het ideaalplaatje. Wijk je daarvan af, dan wordt het al snel ongemakkelijk.” Kaj: “Dat stigmatiseren gebeurt vaak. Daar hebben we nog wel een wereld in te winnen. Onze visie en ons grote verlangen: laten we de gemeente veel meer zien als één grote familie, waarin iedereen een plekje heeft en iets toevoegt. Waar je samen een hechte gemeenschap vormt en kunt inspelen op de noden in de maatschappij. Waar alle generaties hun verhalen, getuigenissen en levens met elkaar kunnen delen. Je samen als familie kinderen begeleidt naar volwassenheid. Stel je voor hoe het Koninkrijk van God er straks uitziet en probeer daar nu al naar te leven. Als je zo gemeente wilt zijn, biedt dat enorm veel kansen. En ja, dat vraagt wel iets van iedereen.”